Rất nhiều cha mẹ gặp khó khăn trong việc bắt đầu cuộc trò chuyện với con về định hướng ngành học hay công việc theo đuổi trong tương lai. Ở độ tuổi đang đi học cùng với văn hoá gia đình tại Việt Nam, cha mẹ là nguồn thông tin ảnh hưởng rất lớn đến quyết định ngành nghề của con. Chính vì vậy, cha mẹ cần rất cẩn trọng chọn lựa việc cần nói gì, nói khi nào để giúp con đưa ra được quyết định hợp lý nhất cho tương lai của con.
Hãy nói cho con về công việc cha mẹ đang làm
Chia sẻ những kinh nghiệm của cha mẹ tại nơi làm việc, cả trong quá khứ và hiện tại, là cách cha mẹ có thể giúp con có thêm những hiểu biết về thế giới việc làm và thị trường lao động. Cha mẹ có thể trò chuyện trực tiếp cùng con trong một buổi ăn tối gia đình, một buổi cà phê cùng con hoặc một ngày đi trải nghiệm trường đại học cùng con. Một cách khác đó là cha mẹ có thể mời một vài người bạn của mình cùng tham gia và nhờ họ chia sẻ về nghề nghiệp của họ cho con.
Khi nói về nghề nghiệp cha mẹ đang làm, hãy nói với con về những đầu việc cha mẹ cần xử lý hàng ngày, điều cha mẹ thích và không thích trong công việc đó. Con cần biết về cả mặt tích cực và tiêu cực của một công việc để không rơi vào việc vẽ bức tranh quá màu hồng về một lĩnh vực.
Giữ ý kiến cho riêng mình
Mỗi cá nhân có trách nhiệm cho cuộc đời của mình, vì vậy nghề nghiệp của con nên phù hợp với nhu cầu của con, không phải với mong muốn của cha mẹ. Có thể con đang có những lựa chọn khác với cha mẹ, hãy xem việc đó hoàn toàn ổn. Thay vì phản đối ngay lập tức, cha mẹ hãy tập đặt mình vào góc nhìn của con.
Cha mẹ đừng quá tiêu cực và gay gắt nếu con đang có những lựa chọn không như ý mình. Thay vào đó, hãy cung cấp thêm thông tin cần thiết để con có thêm cơ sở chọn lựa và suy nghĩ lại quyết định của mình.
Mỗi năm trôi qua thị trường nghề nghiệp lại thay đổi rất nhiều, có những nghề nghiệp mới mà có thể cha mẹ chưa hiểu bằng con, ví dụ như các công việc tự do. Điều quan trọng là cha mẹ tôn trọng quyết định của con, quan tâm một cách tích cực và lắng nghe khi cần.
Khuyến khích con nghĩ rộng hơn
Sự hiểu biết của một bạn trẻ về thế giới nghề nghiệp có thể chỉ gói gọn trong những gì con biết trên mạng (Marketing, Tiktoker, Kế toán) hoặc những gì con biết từ những người con thường gặp (Bác sĩ, Diễn viên, Kỹ sư). Thực tế có hàng ngàn công việc khác nhau ngoài kia mà có thể cả con và cha mẹ đều chưa biết.
Để giúp con mở rộng thế giới quan nghề nghiệp, cha mẹ có thể kết nối con đến các anh/chị bạn bè đang làm cùng cha mẹ, hướng dẫn con đọc tài liệu Từ điển nghề của Việt Nam do tổ chức lao động thế giới soạn hoặc vào các trang việc làm như Vieclam24h, TopCV, Vietnamwork.
Giảm bớt áp lực cho con
Nếu con bạn khó chịu mỗi khi cha mẹ đề cập đến chuyện định hướng tương lai, cha mẹ hãy cho phép con có những hướng tiếp cận khác.
Ví dụ, nhiều bạn trẻ bây giờ dành thời gian “gap year” – tức nghỉ học đại học hoặc dành 1 năm sau THPT để trải nghiệm trước khi vào đại học. Việc này hoàn toàn bình thường, không hề ảnh hưởng gì đến kết quả học tập sau này, vì vậy nếu con thực sự muốn cha mẹ nên cho phép con.
Nếu con chưa biết mình hợp gì thích gì, cha mẹ hãy khuyến khích con tham gia các chương trình, hội thảo, học các khoá học ở những chủ đề mà con quan tâm trước tiên. Từ từ con sẽ hiểu rõ hơn về bản thân và đưa ra những lựa chọn phù hợp.
Khi nào cha mẹ cần tìm tới chuyên gia?
Trong trường hợp cha mẹ không có thời gian hoặc cảm thấy vốn hiểu biết của mình không đủ nhiều về những nghề nghiệp con đang hứng thú, hãy khuyến khích con tìm đến các chuyên gia tư vấn hướng nghiệp. Thông qua việc gặp gỡ các chuyên gia hướng nghiệp, con sẽ được làm các bài tập giúp hiểu bản thân hơn, tìm hiểu và khám phá các lựa chọn ngành học, công việc khác nhau và chuẩn bị một bộ hồ sơ tìm việc tốt nhất.
Ở độ tuổi 18, việc một bạn trẻ chưa dành nhiều quan tâm đến ngành nghề tương lai hay vẫn còn đang chưa biết mình thích giỏi gì là hoàn toàn bình thường. Cha mẹ hãy kiên nhẫn, tạo cho con một không gian an toàn để con tự tìm hiểu và khuyến khích con chia sẻ.
Chúc cha mẹ cùng các con nhiều thành công.
👉 Đọc thêm các bài viết về Hướng nghiệp và Tìm hiểu về RMIT