“Con tôi đang học lớp 11. Hôm trước, tôi và cháu cùng làm bài trắc nghiệm Holland để tìm nhóm ngành nghề phù hợp với cháu. Hai cha con thảo luận rất vui. Bỗng con tôi hỏi “Ba ơi, ba có yêu công việc của mình không?” Thật tâm, câu trả lời của tôi là không. Tôi làm công việc của mình nay cũng đã gần 20 năm, nhưng tôi chỉ cảm thấy quen việc, có kinh nghiệm, chứ không thấy yêu thích và hứng khởi khi được làm việc. Tôi bỗng phân vân quá, làm sao hướng nghiệp cho con khi mà chính tôi còn không yêu công việc của mình?
Bạn thân mến, lời đầu tiên, RMIT và Cha Mẹ xin cảm ơn chia sẻ của bạn. Chúng tôi cũng rất vui mừng khi thấy bạn dành thời gian hướng nghiệp cho con, như vậy thật đáng quý. Đối với câu hỏi của bạn, chúng tôi xin được trả lời như sau.
1. Vì sao ba mẹ không làm công việc mình yêu thích?
Câu hỏi này có lẽ nên là “Vì sao ba mẹ không được làm công việc mình yêu thích?” Và có lẽ đây là lúc bạn nên kể cho con một chút về tuổi trẻ của mình. Bạn – ba mẹ của các teen – thuộc về thế hệ 7X hoặc đầu 8X, lúc đất nước vừa mở cửa sau chiến tranh, nhiều khó khăn và ít lựa chọn. Tìm được việc đã khó, và khi tìm được rồi, người ta thường bám trụ rất lâu vì sợ mất việc ở đây sẽ không tìm thấy công việc khác. Khi đã thành đạt, nhiều kinh nghiệm và thị trường mở cửa sôi động, rất nhiều ba mẹ vẫn còn canh cánh nỗi sợ đó. Thời bạn còn trẻ, các nhu cầu ăn, mặc, ở, an toàn… tức các nhu cầu dưới đáy của tháp Maslow, vẫn chưa được đáp ứng, bạn và những ba mẹ đương thời rất khó nghĩ đến những tầng cao hơn như sở thích, sở trường, tiềm năng, hạnh phúc… Lúc đó công việc là kế sinh nhai, chuyện việc hợp với người là chuyện may mắn. Sau khi đi làm được một thời gian, bạn gây dựng gia đình và ưu tiên hàng đầu bây giờ của bạn là con cái, thêm một lý do để bạn tiếp tục công việc của mình dù không hoàn toàn yêu thích nó. Tất cả những điều này là hợp lý và bình thường.
2. Vì sao – và làm sao hướng nghiệp cho con khi bạn không yêu công việc của mình?
Đến thời của con mọi thứ đã khác. Những nhu cầu ăn, mặc, ở đã được đáp ứng dư dả, con người ta bắt đầu hướng đến những thứ cao hơn, như tôi là ai, tôi có những phẩm chất gì, điều gì làm tôi hạnh phúc…? Và một trong những thứ có thể trả lời được câu hỏi đó là một công việc phù hợp với con. Không lẽ, sau bao nhiêu năm bạn cố gắng lo cho con có một cuộc sống đầy đủ, chỉ để con chớp lấy một công việc bất kỳ và trang trải cuộc sống như bạn ngày xưa, trong khi điều đó đã không cần thiết nữa? Hướng nghiệp cho con, là bởi bạn mong con hạnh phúc và sống hết tiềm năng của mình. Con vẫn sẽ phải tự nuôi sống chính mình, con rồi sẽ có gia đình riêng và phải nuôi nấng con cái, nhưng con sẽ làm tất cả những việc đó với một công việc mà mình yêu thích, hoặc ít nhất là phù hợp với con. Hay nói cách khác, hướng nghiệp cho con là để con có lựa chọn và tương lai tốt đẹp hơn những gì bạn từng có.
Còn việc làm sao để hướng nghiệp cho con, đây chỉ là vấn đề kiến thức, và những gì bạn đang làm đã là đúng hướng rồi. Những bài trắc nghiệm nghề nghiệp, mô hình Holland…là những kiến thức hướng nghiệp được nghiên cứu và kiểm tra qua rất nhiều năm, được áp dụng trên thế giới. Việc bạn không làm công việc mình yêu thích không ảnh hưởng đến sự chính xác hay giá trị của những công cụ hướng nghiệp này, giống như chiếc la bàn dù nằm trên tay ai vẫn chỉ về phương bắc. Hơn nữa, chẳng phải là rất đáng quý sao khi bạn dù không làm công việc mình yêu thích, cũng chưa từng được hướng nghiệp trước đây, lại rất cởi mở tìm hiểu những kiến thức mới này cùng con, giúp con? Con của bạn thật may mắn khi có một người cha sẵn sàng đồng hành cùng mình như thế. Ngoài ra, nếu bạn muốn biết thêm về việc làm sao để hướng nghiệp cho con, có những cách như cùng tìm hiểu thông tin những ngành học mà con yêu thích ở các trường đại học, đối chiếu, so sánh xem trường nào là phù hợp hơn cả. Tận dụng các mối quan hệ bạn bè của mình, những người đang làm các công việc khác nhau hoặc những công việc mà con yêu thích, tò mò muốn biết, hẹn cho con được gặp để con ‘phỏng vấn’ các cô chú ấy. Cho phép con đi làm thêm, tham gia các dự án mà con yêu thích để thử sức…chỉ một vài việc như vậy thôi, là bạn đã hướng nghiệp cho con rất nhiều rồi.
Có rất nhiều thứ mà chúng ta, những bậc cha mẹ, chưa đủ điều kiện để có được, ví dụ như cơ hội được hướng nghiệp, được tìm hiểu về bản thân mình, được làm công việc mình yêu thích. Nhưng chúng ta sẽ làm mọi việc mình có thể để bảo đảm rằng con sẽ không bỏ lỡ những điều tốt đẹp ấy.
—
Cha mẹ có thể tham khảo thêm các bài viết liên quan ở dưới: