Nhiều gia đình Việt đang chọn trường và ngành học cho con theo danh tiếng. Sự trầm trồ của hàng xóm hay đồng nghiệp vì “có con học trường giỏi” tất nhiên là điều mà cha mẹ nào cũng mong muốn, nhưng không đủ để ra quyết định. Các bảng xếp hạng chỉ nhìn vào số đông hàng nghìn sinh viên để chọn ra chung chung một môi trường “tương đối tốt”. Chỉ khi nhìn nhận con như một cá nhân với nguyện vọng, khả năng và hoàn cảnh khác biệt, chúng ta mới tìm ra được câu trả lời phù hợp hơn cả. 

Phát triển tối đa khả năng của con 

Bắt con đi theo con đường mà cha mẹ thích hoặc “nghĩ là tốt cho con” sẽ để lại hậu quả lâu dài. 

Bởi thứ không muốn làm, con khó mà trở nên giỏi được. Không giỏi, con khó mà thích được môi trường mình đang học. Không thích môi trường, con cũng không thể hoà nhập được. Cứ thế, tụt hậu và chán nản, vòng luẩn quẩn ấy sẽ tước đi những năm tháng 18 đẹp nhất, nhiều mơ ước nhất của con. 

Trong khi đó, các con sẽ được “bay” hết mình khi thực hiện điều mình thích. Niềm say mê cho con nguồn năng lượng khổng lồ để vượt qua những thử thách khó khăn nhất. Có nhiều bạn không phải là xuất chúng, nhưng được làm thứ mình có khả năng nhất, thích nhất ngay từ đầu, cứ dần dần mà bước – đi chắc tiến xa nhờ nền tảng vững vàng. Nhà tuyển dụng khi nhìn vào hồ sơ cũng thấy thuyết phục hơn rất nhiều so với một ứng cử viên tuy có tố chất nhưng cứ loay hoay nhảy hết ngành này đến ngành khác, rút cuộc, lĩnh vực nào cũng là “làm thử”, “làm tạm” cho vừa lòng cha mẹ. 

Môi trường phù hợp 

Trong một môi trường phù hợp, con sẽ tìm được những người bạn giống mình – từ hoàn cảnh, khả năng đến suy nghĩ, lối sống. Nhờ vậy, con sẽ cởi mở và có nhiều mối quan hệ tích cực hơn. Điều này không chỉ tạo nên mạng lưới quan hệ hữu ích về sau, mà còn giúp các con vượt qua tuổi “tập trưởng thành” nhiều xáo trộn một cách nhẹ nhàng. Chứng kiến nhiều bạn học sinh đã nộp hồ sơ vào RMIT nhưng sau đó vẫn phải rút vì bị gia đình ép vào các trường công nổi tiếng, tôi thấy tiếc và lo lắng. Vấn đề tâm lí vốn được coi là chuyện nhỏ ở Việt Nam. Thế nhưng, sự thực là, không hoà nhập được vào môi trường xung quanh sẽ khiến các con bị cô lập, stress và chán chường – ảnh hưởng rất lớn đến chất lượng học tập và cuộc sống hàng ngày. 

Học cách ra quyết định 

Cuối trung học cũng là thời điểm cha mẹ giúp con dần quen với việc chịu trách nhiệm cho quyết định của mình. Tại Hoa Kỳ, cha mẹ hường dành rất nhiều thời gian để cùng con đến tận từng trường đại học, tham gia vào các tour giới thiệu trường, tham khảo nhiều nhà tư vấn nghề nghiệp khác nhau trước khi lập kế hoạch nộp đơn ứng tuyển. Rất nhiều trường đại học ở Việt Nam hiện nay cũng tổ chức các tour tham quan trường. Ví dụ đối với RMIT, hàng năm trường có những  Ngày trải nghiệm được tổ chức riêng biệt cho từng nhóm ngành, giúp con có cái nhìn tổng thể hơn về sự nghiệp và con muốn theo đuổi, như Ngày Trải nghiệm các ngành Kinh doanh, Ngày Trải nghiệm các ngành Sáng tạo, Ngày trải nghiệm các ngành Kỹ thuật… Tại các buổi trải nghiệm này, cha mẹ sẽ được tư vấn cụ thể về ngành học và các con sẽ có cơ hội học thử những môn mà mình quan tâm, có cơ hội gặp gỡ, hỏi đáp với các sinh viên, cựu sinh trong trường để có được góc nhìn của người trong cuộc. Cách làm này không chỉ giúp gia đình có cái nhìn rõ nét hơn về trường, mà còn giúp con học được cách cân nhắc thiệt – hơn cho mỗi lựa chọn. 

Tuy tốn thời gian, công sức vào những ngày đầu, con sẽ độc lập và tự tin hơn với rất nhiều quyết định về sau. Bởi chẳng có gì chắc chắn là các doanh nghiệp, tổ chức ngày nay sẽ chỉ nhìn vào mỗi tên trường rồi cố nhận một nhân viên ngán ghét chính ngành học mà mình chọn. Ngành nghề “sang chảnh”, “được nhà tuyển dụng săn đón” sẽ chỉ có ý nghĩa khi con yêu công việc mình làm và quyết tâm phát triển bản thân trong lĩnh vực ấy. 

Chọn ngành, chọn trường đại học là một cuộc chiến. Ngôi trường danh tiếng mà nhắc đến tên ai cũng phải trầm trồ có thể lại không có ngành học con thích. Ngành học mà con ao ước có thể cha mẹ còn chẳng biết là có tồn tại. Ngôi trường mà con mê có thể cô hàng xóm lại chẳng biết đọc tên như thế nào. 

Giữa rất nhiều yếu tố cần được lên bàn cân như vậy, lựa chọn của con chính là quyết định quan trọng nhất.