Con đến tuổi teen có nhiều sự thay đổi lớn và nhanh chóng khiến ba mẹ lo lắng. Một trong những thay đổi phổ biến nhất mà nhiều ba mẹ phản ánh chính là tuổi teen ích kỷ. Ba mẹ thấy con chỉ tập trung vào mình, xem mình là trung tâm vũ trụ (và trung tâm thứ hai là bạn bè), con chỉ thích làm theo ý mình, không muốn thoả hiệp với gia đình hay nhường nhịn người nhà nữa. Nhiều ba mẹ băn khoăn hay mình dạy con sai lầm, sao đứa con dễ thương ngày nào nay đi đâu mất. Nhiều ba mẹ thử khuyên bảo hay thậm chí là trách mắng con ích kỷ, nhưng hình như chỉ có tác dụng ngược.
Hy vọng bài viết này sẽ giúp ba mẹ bình tĩnh hơn, cùng teen vượt qua giai đoạn ích kỷ bất thường này.
1. Ích kỷ là vì “lúc này nó thế”
Có thể bạn sẽ thấy khó tin, nhưng các nghiên cứu cho thấy tính ích kỷ là đặc điểm sinh học của tuổi teen. Có nghĩa là ở giai đoạn này, các con có biểu hiện ích kỷ là bình thường. Não bộ của những người đang lớn vẫn trong giai đoạn hoàn thiện, nên sự cao thượng hay nhu cầu chăm sóc người khác vẫn chưa xuất hiện. Những tính cách này sẽ hiện diện khi con bước vào tuổi trưởng thành, với não bộ đã phát triển đầy đủ. Hơn nữa, ở thời nguyên thuỷ, sự ích kỷ chỉ biết đến mình này tăng khả năng sinh tồn cho teen, giúp teen chăm sóc cho mình no đủ an toàn trước trong môi trường đầy hiểm nguy xung quanh. Dấu ấn sinh học đó vẫn còn đến ngày hôm nay dù hoàn cảnh sống đã khác. Vì vậy ba mẹ hãy thông cảm cho teen nhé.
2. Chú ý “suy nghĩ thảm hoạ”
Suy nghĩ thảm hoạ là suy nghĩ phóng đại hậu quả của một việc gì lên gấp nhiều lần mức độ nghiêm trọng thật sự của nó. Ví dụ, ông bà ngoại dưới quê gọi điện lên và bạn bảo con nói chuyện với ông bà nhưng con từ chối bỏ vào phòng nghe nhạc. Bạn vừa giận vừa lo, nghĩ rằng nếu cứ như thế sau này con sẽ thành người lớn ích kỷ, xấu tính, dẫn đến chỉ chơi với bạn xấu, bị rủ rê tiêu xài hoang phí, bỏ học, thất nghiệp, không nên người… Những lúc như vậy, hãy hít thở sâu và nhận ra con chỉ vừa mới làm một việc nhỏ thôi, không có gì chắc chắn việc này sẽ dẫn tới hậu quả khủng khiếp bạn vừa nghĩ ra trong mười năm tới. Ý thức được dòng suy nghĩ thảm hoạ của mình sẽ giúp bạn bình tĩnh sáng suốt hơn, tránh phản ứng gay gắt với con khiến con không nể mà lại gây căng thẳng. Thay vào đó, bạn có thể bình tĩnh nói chuyện với con về hành động vừa rồi và chỉ hành động đó mà thôi, không “lên án” con “ích kỷ sau này sẽ không ra gì.”
3. Thực hành sự tử tế
Hãy xem lại cách gia đình mình sống. Bạn có chắc mình cư xử tử tế như những gì bạn muốn con học theo không? Ở tuổi teen, con đã có chính kiến riêng của mình, con sẽ đánh giá những gì bạn làm chứ không buộc phải nghe theo những gì bạn dạy nữa. Bạn giảng cho con những bài học hay về lòng vị tha, sự nhường nhịn, nhưng những gì con thấy là cách bạn nôn nóng lấn đường khi kẹt xe, cách bạn gắt gỏng người bán hàng rong chậm chạp ở ngã tư mà bạn cần đi gấp. Những điều này cộng với sự ích kỷ vốn sẵn có trong não bộ, teen lại càng tin rằng sống ích kỷ không sao cả, mà sống ích kỷ mới là thực tế và bình thường.
Tóm lại, sự ích kỷ ở tuổi teen là biểu hiện bình thường. Ba mẹ không nên quá lo lắng hay gay gắt với con. Thay vào đó, hãy kiên nhẫn trò chuyện, hỏi han con, đợi giai đoạn này qua đi như từng đợi con từ bỏ con từ bỏ thói quen đi đâu cũng kè kè theo chiếc chăn cưng ngày còn bé. Ngoài ra, hãy chủ động sống như cách mà ba mẹ muốn con trở thành, để những quan sát ngày ngày này giúp con định hình những tính cách tốt đẹp khi con trưởng thành.
Giang Trần