Hướng nghiệp đang là vấn đề được cả xã hội quan tâm và cũng là vấn đề nhiều bạn trẻ lo lắng khi chuyển tiếp từ môi trường THCS, THPT đến đại học. Ngoài việc tham gia các lớp học và tham vấn từ các chuyên gia hướng nghiệp bên ngoài thị trường, chính mỗi cha mẹ đều có thể trở thành một ‘chuyên gia’ hướng nghiệp riêng cho con. Cha mẹ là người đồng hành với con từ nhỏ, sống cùng nhà mỗi ngày nên là người hiểu rõ nhất về những thay đổi và mong muốn từ con. Trong bài viết này, RMIT muốn chia sẻ tới các cha mẹ một số ‘bí kíp’ để cha mẹ có thể hướng nghiệp đúng cho con.

Chọn ngành không sai

“Không chọn ngành sai” là bí kíp đầu tiên chúng tôi muốn mang tới cho cha mẹ và cả các con để giúp cả gia đình bớt đau đầu với việc chọn ngành, chọn trường cho con. Ở đây cha mẹ cần hiểu rằng, mỗi bạn trẻ có một nhóm tính cách riêng biệt, nhóm tính cách đó có thể dẫn đến nhiều lựa chọn ngành nghề đúng, chứ không phải chỉ có một ngành nghề duy nhất. Ví dụ, một bạn trẻ thích làm việc với con người, giàu tình cảm và giỏi giao tiếp có thể làm nhiều công việc như Nhân sự, Du lịch, Marketing, Giáo dục, vân vân. Ở thời điểm 16-18 tuổi, nếu con chưa biết được đâu là ngành đúng nhất (điều này hoàn toàn bình thường do con chưa có trải nghiệm nhiều), cha mẹ hãy hướng dẫn con về khái niệm “không chọn ngành sai’. Cụ thể là không chọn ngành trái với sở thích, sở trường của con – dù ngành đó có đang “hot” hay lương cao đi chăng nữa. Ví dụ, nhiều cha mẹ muốn con học ngân hàng – kế toán vì công việc ổn định, thu nhập tốt – tuy nhiên nếu con là một người không giỏi con số, không tỉ mỉ thì việc học ngành này là sai. Việc học sai ngành dẫn đến việc các bạn trẻ dần dần mất tự tin trong cuộc sống.

Để biết được ngành nào sai với tính cách của con, cha mẹ có thể bắt đầu tham khảo trắc nghiệm tính cách Holland để xem con phù hợp và không phù hợp với nhóm tính cách nào. 

Phân biệt rõ tình thương và định hướng nghề nghiệp

Nhiều cha mẹ có xu hướng “ép” con phải học một ngành nào đó, nhưng trong lòng vẫn suy nghĩ rằng đó là điều tốt cho con. Cha mẹ có niềm tin rằng mình là người đi trước, đã trải qua nhiều khó khăn thăng trầm nên biết rõ đâu là điều tốt, đâu là điều không tốt cho con. Đây là tình thương, việc cha mẹ thương và muốn tốt cho con là điều rất khuyến khích, nhưng trong phạm trù hướng nghiệp, tình thương cần được thể hiện khéo léo hơn.

Thực tế cha mẹ cần thừa nhận rằng, có rất nhiều ngành học – nghề mới hiện nay cha mẹ chưa từng làm qua và không biết rõ về nó. Ví dụ các ngành học như Thương mại điện tử, Tâm lý học hay các nghề như streamer, KOL. Những ngành nghề trên lại là những lĩnh vực mà rất nhiều bạn trẻ rất quan tâm hiện nay. Chính vì vậy, thay vì cấm cản con không học và ‘ép’ con học theo những ngành mà cha mẹ nghĩ là tốt, cha mẹ hãy hướng dẫn con cách tìm hiểu về ngành nghề, điểm tích cực và tiêu cực của mỗi ngành, xem kỹ chương trình học và tìm hiểu cơ hội việc làm đầu ra. Tình thương trong hướng nghiệp thể hiện tốt nhất qua việc cha mẹ đồng hành, đồng cảm và ủng hộ các quyết định của con. 

Sẵn sàng nói “cha mẹ không biết”

Phải thừa nhận với nhau rằng, người lớn chúng ta có cái ‘tôi’ cao. Thật khó để nói thẳng trước mặt con rằng “cha mẹ không biết, không rõ” một điều gì đó – vì như vậy có thể làm cho con không nể phục hay không tin tưởng mình, nhiều cha mẹ có suy nghĩ như vậy. Thực tế, dù là một người lớn hay một bạn trẻ, một sinh viên mới tốt nghiệp hay một chuyên gia trong ngành lâu năm, vẫn có rất nhiều điều một người không biết. Mỗi người trong chúng ta chỉ có thể biết một vài lĩnh vực thế mạnh quen thuộc, còn lại có rất nhiều thứ chúng ta chưa biết.

Chưa biết không có gì là xấu, nếu con đang thích một lĩnh vực ngành nghề nào đó mà cha mẹ chưa biết rõ, thay vì lo sợ, che giấu – hãy nói thẳng cho con biết rằng “con ơi, lĩnh vực này mới quá, cha mẹ không có nhiều thông tin”. Hãy khuyến khích con tự đi tìm hiểu thông tin xem lĩnh vực này học gì, làm gì, có những người thành công nào, mặt trái của ngành đó là gì và nhờ con chia sẻ lại cho cha mẹ. Điều này tạo cho một bạn trẻ khả năng suy nghĩ độc lập, tự tìm kiếm thông tin, cảm thông hơn cho cha mẹ. Chính sự sẵn sàng nói “tôi không biết” sẽ giúp cha mẹ gần gũi hơn với các con. 

▪ =Đọc thêm: Cha mẹ nên làm gì để tìm hiểu và cập nhật thông tin về ngành nghề cho con?

Tham khảo các tài liệu hướng nghiệp chuẩn

Có thể có quá nhiều ngành nghề ngoài thị trường lao động cha mẹ không tìm hiểu được hết, nhưng cha mẹ có thể cập nhật cho bản thân các kiến thức hướng nghiệp chuẩn để áp dụng hướng nghiệp cho con của mình. Cha mẹ có thể tham khảo các tài liệu hướng nghiệp do RMIT Cha Mẹ đã tổng hợp trong các bài viết sau đây:

▪ Tổng hợp tài liệu hướng dẫn hướng nghiệp nhanh cho con trong năm 2022

▪ Những cuốn sách hướng nghiệp hay cha mẹ nên đọc ngay cùng con trong năm 2022