Hướng nghiệp không có đúng sai. Câu trả lời tốt nhất là câu trả lời phù hợp với năng lực, mơ ước của con và hoàn cảnh của gia đình. Tuy nhiên, luôn có những quy tắc sẽ giúp chặng đường ấy dễ dàng và bớt lạc lối hơn. 

Không nên

1. Đừng trì hoãn 

Đây là sai lầm cha mẹ Việt thường xuyên mắc phải nhất. Tuy nhiên, hướng nghiệp là một quá trình lâu dài bao gồm cả việc thử và sai, vì thế nên được bắt đầu càng sớm càng tốt. Chuyên gia Melvin Chia, người đã có hơn 10 năm nghiên cứu và trực tiếp huấn luyện về Đào tạo Hướng nghiệp sớm dành cho thanh thiếu niên Singapore, khuyên cha mẹ hướng nghiệp cho con ngay từ 10 tuổi.

2. Đừng chọn trường chỉ vì tên tuổi 

Cha mẹ nào cũng muốn con theo học tại một ngôi trường danh giá. Tuy nhiên, lạc giữa môi trường không phù hợp là cách nhanh nhất huỷ hoại niềm vui thích học tập của con. Vì thế, hãy coi xếp hạng trường và lựa chọn số đông chỉ là một trong các gợi ý. 

3. Đừng chọn ngành theo xu hướng 

Đã có thời người ta truyền tai nhau: “nhất y nhì dược, tạm được bách khoa, sư phạm bỏ qua, nông lâm xếp xó”. Đây là những định hướng rất nguy hiểm. Bởi ai cũng có thể mạnh riêng, không thể bắt cá leo cây. Hơn thế nữa, xu hướng chỉ là nhất thời, chỉ vì chạy theo mốt vài năm mà con phải mắc kẹt trong công việc mình không thích cả đời là sai lầm lớn.

4. Đừng phó thác hoàn toàn cho nhà trường 

Nhà trường là một kênh tin tức quan trọng để cha mẹ nắm bắt tình hình của con, nhưng thầy cô sẽ khó hiểu thấu, sâu sát được như cha mẹ. Chỉ dựa vào lời khuyên từ phía nhà trường thì chúng ta sẽ dễ rơi vào các gợi ý chung chung, hoặc sai lệch với cá tính của con và khả năng của gia đình. 

5. Đừng áp đặt 

Các con nên chọn nghề theo sở thích, năng lực của mình thay vì bị buộc tiếp nối “truyền thống gia đình” hay thực hiện ước mơ của cha mẹ. Bên cạnh đó, những công việc ổn định thời cha mẹ chưa chắc đã là lựa chọn tốt với các bạn trẻ năng động ngày nay. Gò ép con theo những định kiến từ vài chục năm trước sẽ mài mòn khả năng sáng tạo và độc lập của con, vô tình tước đi những cơ hội quý. 

Nên

1. Thực tế trong đánh giá năng lực của con

Cha mẹ nên theo sát tình hình học tập và hoạt động ngoại khoá của con để đối chiếu với nguyện vọng nghề nghiệp. Con cần đủ điểm để vào được đại học trước khi thực hiện ước mơ của mình. Nếu ngành nghề con thích yêu cầu cao thì gia đình nên ngồi lại để vạch ra một lộ trình nỗ lực cụ thể, hoặc chuyển hướng sang các lựa chọn an toàn hơn.

2. Tham khảo ý kiến chuyên gia

Nếu có điều kiện, cha mẹ nên cùng con tham khảo ý kiến của các tư vấn viên chuyên về định hướng nghề nghiệp. Các chuyên gia sẽ cho con làm các bài kiểm tra năng lực và tính cách, trò chuyện sâu với cả gia đình, theo sát con trong các bước tiến và đưa ra những lời khuyên sát sườn nhất. 

3. Cùng con cập nhật các xu hướng nghề nghiệp 

Thế giới nghề nghiệp thay đổi mỗi ngày. Cha mẹ có thể dẫn con tới các hội thảo nghề nghiệp, các phòng tư vấn tuyển sinh trong trường đại học để tìm ra những vị trí tiềm năng mà mình còn chưa biết. 

4. Có kế hoạch B 

Các con có quyền mơ, cha mẹ vẫn cần tỉnh táo. Gia đình nên bàn bạc về kế hoạch B. Ví dụ, nếu con không vào được trường này, ngành này thì cần phải làm gì, liệu có một lựa chọn nào khác phù hợp hơn về tài chính không? Tất cả những câu hỏi này đều nên được cân nhắc trước khi con bước vào trận chiến tương lai đầy thử thách phía trước. 

5. Khuyến khích con tự khám phá bản thân 

Con nên được tham gia vào các công việc ngoại khoá đa dạng, trải nghiệm trại hè, gặp gỡ nhiều người để mở rộng tầm hiểu biết về thế giới xung quanh, đồng thời hiểu hơn về chính khả năng và mong muốn của mình. 

Xét đến cùng, quyết định tương lai của con, vẫn luôn là của con.